We moeten spelen!
'Een toestand van intrinsieke motivatie is onze natuurlijke toestand, in die zin dat we er van nature toe neigen. Die neiging kan wel verstoord worden. Mensen kunnen dus, zo stelt de selfdetermination theory (SDT), gedemotiveerd worden."(blz. 126 We moeten spelen)
Deze theorie (SDT) wordt besproken in een boek dat ik heb gelezen 'We moeten spelen van Rob Martens met prachtige tekeningen van Mark Schalken. Prof. dr. Rob Martens was wetenschappelijk directeur van stichting NIVOZ (Nederlands instituut voor Onderwijs en Opvoedingszaken) en hoogleraar aan de Open Universiteit. Mark Schalken heeft samen met Albert Hennipman boeken ontworpen voor NIVOZ en samen zijn zij de oprichters van Het Huis van Betekenis, een broedplaats voor tekenaars, waar ik zelf ook aan verbonden ben als maker.
Het boek zet je aan het denken over het belang van spel in educatie. Mensen moeten van nature onderzoeken en uitproberen om te ontwikkelen en te groeien. Kunnen ze dat niet? dan kan dat zorgen voor depressieve gevoelens of ontwikkelingsproblemen. Het boek luidt: Laat kinderen minstens een uur spelen, en dan ook echt spelen. En voor de duidelijkheid: Kinderen moeten essentiële vaardigheden en kennis opdoen die ze écht nodig hebben in het leven, maar laat er dan ook nog genoeg ruimte zijn voor onderzoek en spelen.
In mijn eigen middelbare schooltijd was ik perfectionistisch en wilde presteren om leraren en ouders trots te maken. Maar ik was ook wel eens verdrietig omdat vriendinnen wel buiten gingen spelen, iets meer lak hadden aan toetsen en cijfers. Op de HKU ervaarde ik iets anders. Opeens hoefde ik maar twee essays te maken per jaar en drie schouwen waarin ik mijn werk mocht toelichten. Dat werd zeker beoordeeld maar niet met cijfers maar met termen als: voldoende of goed. Ik vond het heerlijk om zelf te kiezen wat ik wilde onderzoeken, welke boeken ik zou lezen en welke technieken ik wilde leren. Ik begrijp wel dat het op een middelbare school zeker niet voor ieder kind zo werkt. Je moet eerst weten wat er allemaal mogelijk is en wat er allemaal kan voordat je eigen keuzes kan maken wat je wel en niet interesseert.
We moeten wel af van het idee dat spel iets onnozels of iets kinderachtigs is. In het boek wordt zelfs meer naar volwassenen gekeken dan naar kinderen. Dat had een reden. Als een soort tegengif dat spel alleen voor kinderen is.
Als ik iets mee kan geven aan de kinderen die ik lesgeef vanuit mijn ervaring als student op de HKU en nu uit mijn eigen makerschap dan is dat meer ruimte voor spel en proces. De 'kunstwerkjes' van de kinderen worden dan misschien wel wat meer compromisloos, geen 'past-mooi-bij-de-bank-kunst' zoals Rob Martens dat mooi verwoord in het boek. Spel en kunst liggen dicht bij elkaar. Het gaat het om het proces van spel niet om het eindresultaat. Je kunt niets ontdekken als je van te voren al weet wat eruit gaat komen.
Muzieksculptuur van leerling uit studioklas
Met meer ruimte voor spel bedoel ik geen verwaarlozing of gebrek aan zorg en aandacht
"Spel en spelend leren is ingewikkeld en kwetsbaar" (blz. 209 We moeten spelen) 'Ga maar spelen' werkt niet voor alle kinderen. Het kost moeite. Het is ook niet makkelijk om creatieve dingen te denken of om op nieuwe ideeën te komen. In het speciaal voor kinderen met ASS (autisme spectrum stoornis). "Bij communicatie vormen de sociale aspecten van taal een moeilijkheid en is er beperkt inlevingsvermogen- en (non verbaal) communicatievermogen. Dat raakt aan het vermogen tot spel. Dubbelzinnigheid of symbolisme leiden tot problemen. Dat vergt meer aandacht en zorg van volwassenen, want deze kinderen spelen van nature ook graag. Spel kan hun helpen omgaan met hun 'speciale' kanten." (blz 206 We moeten spelen)
Muzieksculpturen van restmateriaal
Hierboven en hiernaast staan twee muzieksculpturen gemaakt door leerlingen in mijn klas. Het enige wat ik de leerlingen meegaf was: "Denk aan muziek". Het zouden sculpturen worden waar muziek van gemaakt zou kunnen worden, dat als je ernaar kijkt je denkt: "Hoe zou dit ding klinken?". Vanuit de kinderen zelf kreeg ik de vraag of ze er ook muziek bij mochten maken. Binnenkort gaan we dat ook echt doen. Dit komt echt uit henzelf, uit hun eigen motivatie en nieuwsgierigheid. Natuurlijk zijn er ook kinderen die het niet meteen doorhebben of er vandaag geen zin in hebben. Er was een meisje in het bijzonder die bij een vergelijkbare opdracht als deze 'maar wat met papier zat te fröbelen/scheuren'. Ik bekeek het en bedacht me dat het precies is wat de opdracht was. Ik moedigde haar alleen aan betere kwaliteit papier te pakken en vooral verder te gaan met wat ze aan het doen was. Dat deed ze ook en het proces was heel tof om te zien! Het is geen goh-wat-mooi-voor-op-de-koelkast werk maar misschien zat er in dat gefröbel wel een hoop stres van de hele dag of een boel andere dingen die omgaan in het brein van een puber.
Muzieksculptuur of zangeres?
